Dlaczego jestem taki jaki jestem: Terapia Enneagramu daje odpowiedz
Czy kiedykolwiek czułeś, że istnieje w Tobie jakiś wewnętrzny schemat, który powtarzasz wciąż i wciąż, mimo najlepszych intencji? Dlaczego jestem jaki jestem? Czy naprawdę się nad tym zastanowiłeś, czy raczej powtarzasz z rezygnacją: „Już taki jestem” – jakbyś był wykuty w skale, raz na zawsze ukształtowany, niezdolny do zmiany? To jedno z najczęstszych zdań, jakie słyszymy i wypowiadamy, próbując wytłumaczyć swoje reakcje, nawyki i sposób bycia. Ale prawda jest inna – nie jesteśmy tacy „na zawsze”. To tylko wygodna wymówka, która chroni nas przed konfrontacją z naszymi lękami, zranieniami i odpowiedzialnością za własny rozwój. Terapia Enneagramu pokazuje, że nie musimy się za tym chować. Możemy odkryć, kim naprawdę jesteśmy pod maską osobowości, i krok po kroku zmieniać swoje życie.
Te słowa odzwierciedlają istotę pracy z Enneagramem. To nie jest kolejny test osobowości, który zamyka nas w szufladce z etykietą. To raczej mapa prowadząca nas z powrotem do źródła, do tej części siebie, którą zgubiliśmy gdzieś po drodze – w procesie dorastania, dostosowywania się, w reakcji na lęki i doświadczenia.
W dzieciństwie jesteśmy sobą – autentyczni, spontaniczni, pełni ekspresji. Ale świat, w którym przyszło nam funkcjonować, często uczy nas, że pewne aspekty naszej natury są niewygodne, nieakceptowalne lub wręcz niebezpieczne.
W odpowiedzi na to zaczynamy tworzyć ochronne mechanizmy – strategie przetrwania, które z czasem twardnieją i tworzą struktury naszej osobowości. I choć pomagają nam funkcjonować w społeczeństwie, oddalają nas od naszej esencji.
Enneagram działa jak lustro, które pokazuje nie tylko to, co w nas widać, ale również to, co zostało zakryte i zapomniane. Wskazuje na iluzje, którymi żyjemy, na role, jakie odgrywamy, i na sposób, w jaki budujemy nasze ego, by chronić się przed bólem. Ale co ważniejsze – pokazuje drogę powrotną. Nie mówi „taki jesteś i już”, lecz „oto, jak możesz się obudzić”.
Praca z Enneagramem wymaga odwagi, pokory i wewnętrznej gotowości do konfrontacji z sobą samym. To proces stopniowego zrzucania masek, rozpuszczania starych schematów i otwierania się na prawdę o sobie – nie tę zbudowaną przez społeczne oczekiwania, ale tę, która tkwi głęboko w naszym wnętrzu, wolna, pełna, żywa.
Zrozumienie swojego enneatypu nie jest końcem, ale początkiem duchowej podróży – w kierunku większej świadomości, obecności i wewnętrznej wolności. W końcu nie chodzi o to, by stać się kimś innym. Chodzi o to, by stać się sobą – naprawdę.
Wiele osób, gdy po raz pierwszy spotyka się z Enneagramem, wpada w pokusę utożsamienia się ze swoim typem – jakby etykieta, którą odkryli, w końcu wyjaśniała całe ich życie. Ale to tylko początek.
Dopiero kiedy przyjrzymy się tym wzorcom z uważnością i szczerością, jesteśmy w stanie zauważyć, jak często działamy nieświadomie. Jak często nasze reakcje, decyzje i przekonania są bardziej odruchem niż świadomym wyborem.
To właśnie poprzez zrozumienie swojej osobowości z jej ograniczeniami, lękami i mechanizmami obronnymi, zaczynamy przekraczać jej granice.
Zaczynamy dostrzegać, że jesteśmy czymś więcej – świadomością, która może wybierać inaczej. Możemy być obecnością, która nie musi już reagować według starego scenariusza. To przestrzeń, w której zaczyna się prawdziwa przemiana.
Enneagram nie jest więc ciasną psychologiczną szufladką, lecz mapą – i jeśli podejdziemy do niej z pokorą i otwartością, może nas zaprowadzić do najbardziej autentycznej wersji siebie.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
Czy musze być tą samą osobą przez całe życie
To pytanie, które wielu z nas zadaje sobie w różnych momentach życia. Czy jesteśmy skazani na to, kim byliśmy w przeszłości, czy też mamy potencjał do zmiany i rozwoju? Artykuł, który teraz czytasz, rozważy tę kwestię, wyjaśni, dlaczego nie musisz być tą samą osobą przez całe życie, i pokaże, jak neuroplastyczność mózgu pozwala nam na kontynuowanie naszej ewolucji przez całe życie.
Czym jest Enneagram osobowości
Enneagram osobowości, znany również po prostu jako Enneagram, to system opisu ludzkiej psychiki, który wyróżnia dziewięć podstawowych typów osobowości. Choć często klasyfikowany jest jako narzędzie niepotwierdzone naukowo, zyskał ogromną popularność zarówno w kręgach rozwoju osobistego, jak i duchowości.
Każdy z dziewięciu typów – zwanych również enneatypami – reprezentuje charakterystyczny sposób postrzegania świata, reagowania na stres i budowania relacji.
To swoista mapa wewnętrznych motywacji, lęków, przekonań i strategii obronnych, które kształtują nasze życie – często w sposób nieuświadomiony. Typy te są symbolicznie przedstawione na dziewięcioramiennej figurze geometrycznej zwanej enneagramem, która ukazuje także dynamiczne połączenia i relacje między nimi.
Korzenie tej koncepcji sięgają XX wieku i są niejednoznaczne. Współczesna forma Enneagramu została rozwinięta przez Oscara Ichazo, boliwijskiego badacza psychiki, oraz psychiatry z Chile – Claudio Naranjo.
Obaj twórcy inspirowali się wcześniejszymi duchowymi tradycjami, m.in. naukami George’a Gurdżijewa i ideami Czwartej Drogi, które zakładały głęboką transformację ludzkiej świadomości. Ich podejście łączyło elementy psychologii, mistycyzmu i pracy z ciałem.
Obecnie Enneagram jest wykorzystywany w bardzo różnych kontekstach – od warsztatów rozwoju osobistego, przez coaching i terapię, po szkolenia dla liderów i menedżerów.
W świecie biznesu służy jako narzędzie do lepszego zrozumienia zespołów, komunikacji i dynamiki w relacjach zawodowych. W duchowości natomiast bywa opisywany jako ścieżka do odkrycia własnej esencji, przebudzenia i wewnętrznej integracji.
Jednak warto zaznaczyć, że Enneagram nie został formalnie zatwierdzony przez środowiska naukowe jako wiarygodna metoda oceny osobowości. Brakuje szeroko akceptowanych badań psychometrycznych, a podejście to bywa określane mianem pseudonauki.
Mimo to wielu praktyków i użytkowników podkreśla jego głęboką wartość praktyczną – zwłaszcza w pracy nad samoświadomością, zrozumieniem własnych reakcji i przełamywaniem ograniczających schematów.
Enneagram nie jest więc narzędziem diagnostycznym w tradycyjnym rozumieniu. Jest raczej lustrem – zaproszeniem do spojrzenia na siebie z innej perspektywy.
Pokazuje nam, jak przez lata budowaliśmy swoją osobowość jako formę obrony, adaptacji czy strategii przetrwania, a także jak możemy stopniowo wyjść poza jej ograniczenia, odkrywając głębszy wymiar istnienia.
9 typów osobowości według Enneagramu
Enneagram to nie zbiór etykietek. To system złożony z subtelnych psychologicznych i duchowych mechanizmów, które kształtują nasze zachowania, pragnienia i sposoby reagowania.
Każdy typ ma swoje wyjątkowe dary – ale też cień, z którym warto się zmierzyć, jeśli chcemy żyć świadomie i autentycznie.
Typ 1 – Reformator / Perfekcjonista
Główna motywacja: Chęć bycia dobrym, etycznym, właściwym.
Główny lęk: Lęk przed byciem złym, wadliwym, nieczystym.
Cechy charakterystyczne:
Wysokie standardy moralne i osobiste.
Silne poczucie obowiązku i wewnętrznego „sędziego”.
Krytyczność – wobec siebie i innych.
Potrzeba naprawiania świata.
Cień: sztywność, gniew tłumiony pod pozorem „kontroli”.
Światło: mądra, spokojna obecność; wewnętrzna harmonia.
Kierunek rozwoju: Akceptacja niedoskonałości, rozwijanie łagodności.
Typ 2 – Pomocnik
Główna motywacja: Potrzeba bycia kochanym i potrzebnym.
Główny lęk: Lęk przed byciem niekochanym, bezwartościowym.
Cechy charakterystyczne:
Empatyczność, opiekuńczość, gotowość do poświęceń.
Trudność z mówieniem „nie” i stawianiem granic.
Skłonność do manipulowania przez „dawanie”.
Potrzeba uznania.
Cień: uzależnienie od akceptacji, poczucie winy, wypalenie.
Światło: bezwarunkowa miłość bez oczekiwania zwrotu.
Kierunek rozwoju: Samoopieka, autonomia emocjonalna.
Typ 3 – Wykonawca / Osiągający
Główna motywacja: Pragnienie sukcesu, bycia cenionym.
Główny lęk: Lęk przed byciem przeciętnym, bezwartościowym.
Cechy charakterystyczne:
Ambicja, pracowitość, skupienie na celach.
Dostosowywanie się do oczekiwań otoczenia.
Skłonność do wizerunkowości.
Trudność z odpoczynkiem i autentycznością.
Cień: iluzja sukcesu kosztem duszy.
Światło: autentyczność, która inspiruje innych.
Kierunek rozwoju: Uczenie się bycia „kimś” bez działania.
Typ 4 – Indywidualista / Romantyk
Główna motywacja: Pragnienie odnalezienia siebie i swojej tożsamości.
Główny lęk: Bycie zwyczajnym, nieważnym, pozbawionym znaczenia.
Cechy charakterystyczne:
Głęboka emocjonalność, wrażliwość, introspekcja.
Pragnienie autentyczności i wyjątkowości.
Tęsknota za tym, co „utracone”.
Często melancholia, zazdrość.
Cień: utożsamianie się z cierpieniem i brakiem.
Światło: artystyczna ekspresja duszy, głęboka empatia.
Kierunek rozwoju: Obecność w tu i teraz, codzienność jako świętość.
Typ 5 – Obserwator / Myśliciel
Główna motywacja: Potrzeba zrozumienia, kompetencji, samowystarczalności.
Główny lęk: Przed byciem przytłoczonym, bezradnym, zależnym.
Cechy charakterystyczne:
Introspekcja, logika, potrzeba przestrzeni.
Dystans emocjonalny i fizyczny.
Gromadzenie wiedzy, a nie emocji.
Trudność w wyrażaniu uczuć.
Cień: izolacja, chłód, intelektualizacja życia.
Światło: mądrość, która przynosi ukojenie.
Kierunek rozwoju: Wchodzenie w relacje, dzielenie się sobą.
Typ 6 – Lojalista / Sceptyk
Główna motywacja: Potrzeba bezpieczeństwa i przewidywalności.
Główny lęk: Przed opuszczeniem, zdradą, chaosem.
Cechy charakterystyczne:
Czujność, lojalność, odpowiedzialność.
Skłonność do wątpliwości i szukania autorytetów.
Lęk przed ryzykiem, ale też buntowniczość.
Obsesyjne myślenie o „co może pójść nie tak”.
Cień: paraliż przez analizę, brak zaufania do siebie.
Światło: odwaga oparta na wewnętrznym spokoju.
Kierunek rozwoju: Zaufanie do siebie i życia.
Typ 7 – Entuzjasta / Poszukiwacz Przyjemności
Główna motywacja: Chęć unikania bólu i ograniczeń.
Główny lęk: Lęk przed bólem, nudą, cierpieniem emocjonalnym.
Cechy charakterystyczne:
Optymizm, energia, kreatywność, spontaniczność.
Ucieczka przed trudnymi emocjami w aktywność.
Skakanie z jednego doświadczenia w drugie.
Trudność z kończeniem zadań.
Cień: rozproszenie, nieumiejętność konfrontacji z cierpieniem.
Światło: radość z prostoty i głębi.
Kierunek rozwoju: Obecność, doświadczanie pełnego spektrum emocji.
Typ 8 – Lider
Główna motywacja: Potrzeba kontroli, siły, niezależności.
Główny lęk: Przed byciem zranionym, zdradzonym, zdominowanym.
Cechy charakterystyczne:
Siła, determinacja, bezpośredniość.
Obawa przed słabością.
Twarda skorupa chroniąca miękkie wnętrze.
Przywódczość i waleczność.
Cień: dominacja, agresja, nieufność.
Światło: ochrona słabszych, prawdziwa moc poprzez wrażliwość.
Kierunek rozwoju: Ujawnianie słabości bez lęku.
Typ 9 – Mediator
Główna motywacja: Pragnienie spokoju, harmonii, unikanie konfliktów.
Główny lęk: Lęk przed odłączeniem, napięciem, konfliktem.
Cechy charakterystyczne:
Łagodność, empatia, zgoda.
Tłumienie własnych potrzeb i opinii.
Skłonność do unikania trudnych rozmów.
Trudność z inicjatywą i działaniem.
Cień: bierność, zaprzeczanie własnej sile.
Światło: obecność jednocząca różnice, wewnętrzny pokój.
Kierunek rozwoju: Odważne stawianie siebie na pierwszym miejscu.
Odkrycie swojego typu może pomóc nam zauważyć:
🔹jak filtrujemy rzeczywistość – czyli jak interpretujemy świat i relacje przez pryzmat naszych wewnętrznych struktur,
🔹dlaczego podejmujemy konkretne decyzje, nawet jeśli z pozoru są nielogiczne,
🔹co naprawdę cenimy w życiu, nawet jeśli nie zawsze umiemy to nazwać,
🔹co nami kieruje w codziennych wyborach i kryzysach,
🔹oraz jak reagujemy na innych ludzi i sytuacje stresowe.
To, co najcenniejsze, to fakt, że Enneagram pomaga dostrzec te elementy naszej psychiki, które pozostają z nami niezmienne – jak fundamenty, na których budujemy swoje życie od dzieciństwa.
Odkryj swój podstawowy strach – klucz do zrozumienia siebie
Zgodnie z teorią Enneagramu, nasz podstawowy strach ma fundamentalne znaczenie w kształtowaniu naszej osobowości.
To strach, który nosimy w sobie od najmłodszych lat i który powstaje w odpowiedzi na reakcje naszych rodziców oraz innych osób, które miały na nas wpływ. Z czasem ten lęk staje się niejako „podstawą” tego, kim jesteśmy, i kształtuje sposób, w jaki postrzegamy siebie oraz nasze interakcje z otoczeniem.
Kiedy byliśmy dziećmi, nasza osobowość była jak czysta kartka – wyrażaliśmy siebie bez zahamowań, nie martwiąc się o to, jak jesteśmy odbierani przez innych. Jednak z biegiem czasu, zaczęliśmy otrzymywać informacje zwrotne od dorosłych, szczególnie od naszych rodziców, na temat tego, co w naszym zachowaniu jest akceptowane, a co nie. Część naszych działań i cech była przez nich doceniana, część z kolei była odrzucana.
Ten proces weryfikacji wpływa na nas w głęboki sposób. Kiedy zaczynamy doświadczać odrzucenia lub poczucia, że nie spełniamy oczekiwań innych, pojawia się w nas lęk. Zaczynamy wątpić w naszą wartość i zastanawiać się, czy coś jest z nami nie tak. Ten strach – najczęściej nieuświadomiony – prowadzi nas do dostosowywania się do norm i oczekiwań, które niekoniecznie są zgodne z naszą prawdziwą naturą.
Z czasem zaczynamy tworzyć „maski”, które mają na celu ochronę przed tym lękiem. Stajemy się tym, czym myślimy, że powinniśmy być, by zostać zaakceptowani przez innych. Te maski — które często przyjmują formę określonych zachowań, postaw czy przekonań — stają się częścią naszej osobowości.
Jednak to właśnie one zaczynają nas ograniczać, gdyż nie odzwierciedlają naszej prawdziwej istoty, a jedynie starają się zaspokoić oczekiwania innych.
Enneagram pozwala na głęboką introspekcję i zrozumienie, jakie mechanizmy obronne kształtowały naszą osobowość. Pomaga nam także odkryć, jak możemy przekształcić nasz strach w siłę i zacząć żyć pełniej, bardziej świadomie i autentycznie.
Rozpoznanie naszego podstawowego lęku to kluczowy moment na drodze do prawdziwej wolności, ponieważ pozwala nam na wyjście z pułapki przeszłości i zaakceptowanie siebie takim, jakim naprawdę jesteśmy.
Odkryj swoje podstawowe pragnienie – klucz do zrozumienia własnej motywacji
Kiedy odkrywamy nasz podstawowy strach, stajemy przed kolejnym ważnym krokiem w pracy nad sobą – odkryciem naszego podstawowego pragnienia.
To pragnienie, chociaż może być trudne do zauważenia na pierwszy rzut oka, jest siłą napędową, która kształtuje nasze życie, wybory i działania. Często, kiedy próbujemy zaspokoić nasze pragnienie, nie zdajemy sobie sprawy, że to, czego naprawdę potrzebujemy, to zmierzenie się z naszym głęboko ukrytym strachem.
Zrozumienie, że nasze pragnienie jest w rzeczywistości reakcją na lęk, który rozwinął się w dzieciństwie, daje nam klucz do zrozumienia wielu naszych kompulsywnych zachowań. Często nasze pragnienia wydają się nieosiągalne lub nienasycone, ponieważ ich zaspokojenie nie rozwiązuje podstawowego strachu, który leży u ich podstaw.
Możemy starać się je zaspokajać w różnych obszarach życia, ale im bardziej się staramy, tym bardziej czujemy, że nie osiągamy pełnej satysfakcji. To dlatego nasze działania mogą prowadzić do nadmiaru, niezdrowych przyzwyczajeń i dysfunkcji, które mogą zdominować nasze życie.
Właśnie dlatego nasze najbardziej kompulsywne zachowania mogą być dla innych osób bardzo widoczne. Często obserwujemy, że nasze działania są nadmierne, przesadzone, lub podejmowane w sposób, który wywołuje niepokój u innych. Z czasem, osoby wokół nas mogą zacząć oceniać nas właśnie przez pryzmat tych dysfunkcyjnych zachowań, co może prowadzić do poczucia bycia niezrozumianym i osamotnionym.
Jednak w tym procesie odkrywania siebie, może pojawić się pewna ulga, gdy zrozumiemy, że te zachowania są efektem mechanizmów radzenia sobie, które rozwinęliśmy w odpowiedzi na trudne doświadczenia z przeszłości.
To nie my jesteśmy „źli” czy „niewłaściwi” – to nasze mechanizmy obronne wzięły górę. Praca nad sobą polega właśnie na uświadomieniu sobie tego mechanizmu i podjęciu wysiłku, aby go zmienić.
Kluczowym momentem w tej pracy nad sobą jest moment, w którym zaczynamy zauważać, że nasze podstawowe pragnienie nie musi już rządzić naszym życiem. Choć nie zniknie ono całkowicie, to w wyniku zmiany świadomości przestaje dominować nad naszymi decyzjami i zachowaniami.
Nasze pragnienia mogą stać się bardziej zrównoważone i świadome, nie prowadząc do kompulsywności i destrukcji. Z czasem uczymy się, jak skierować naszą energię na cele, które wspierają naszą prawdziwą naturę, a nie na te, które wynikają z nieuświadomionego lęku.
To, co kiedyś było naszą słabością, może stać się naszym największym atutem, kiedy zaakceptujemy naszą ludzką niedoskonałość i przekształcimy ją w drogę ku prawdziwej wolności.
Nasze pragnienie nie musi już być niewłaściwie zaspokajane w sposób, który tworzy niepotrzebne cierpienie. Zamiast tego może stać się inspiracją do głębszego zrozumienia siebie i naszej duchowej drogi.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ:
Zaburzenia lękowe: Przyczyny objawy i sprawdzone sposoby radzenia sobie z lękiem
Zaburzenia lękowe to coraz powszechniejszy problem, który dotyka miliony osób na całym świecie. Czym są, jakie są ich przyczyny i objawy, a co najważniejsze – jak sobie z nimi radzić? W tym artykule poznasz nie tylko naukowe wyjaśnienia lęku, ale także sprawdzone metody, które pomogą odzyskać kontrolę nad swoim życiem
Podsumowanie
Terapia Enneagramu jest głębokim i długofalowym procesem, który wymaga od nas nie tylko chęci, ale także gotowości do samodyscypliny i ciągłej pracy nad sobą.
To narzędzie, które pozwala na pełniejsze zrozumienie siebie, swoich mechanizmów obronnych, lęków i pragnień, które kształtują naszą osobowość i zachowanie. Enneagram nie jest jednorazowym rozwiązaniem – to droga, którą musimy podążać świadomie i cierpliwie, krok po kroku, odkrywając w sobie coraz głębsze warstwy.
Główna zasada terapii Enneagramu polega na uświadomieniu sobie, jak nasze podstawowe lęki, które zrodziły się w dzieciństwie, wpływają na nasze obecne zachowanie i sposób postrzegania siebie.
Zrozumienie tych lęków, a także podstawowych pragnień, które się z nimi wiążą, staje się punktem wyjścia do wprowadzenia pozytywnych zmian w naszym życiu.
Właściwa obserwacja swojego zachowania, emocji i myśli pozwala dostrzec mechanizmy, które kierują nami na co dzień, w tym te, które prowadzą do dysfunkcji i powtarzających się trudności. Z pomocą Enneagramu zaczynamy rozumieć, że nie jesteśmy niewolnikami swojej osobowości – to tylko jeden z aspektów naszej pełnej istoty, który można zmieniać i rozwijać.
Regularne praktykowanie uważności i świadomego reagowania na bodźce zewnętrzne pozwala na zyskanie większej kontroli nad swoimi reakcjami. Zamiast reagować automatycznie, powoli uczymy się zatrzymywać, obserwować nasze myśli i emocje oraz wybierać odpowiednią reakcję.
To daje nam przestrzeń do bycia bardziej świadomym i autentycznym w codziennym życiu, a tym samym umożliwia głębsze połączenie z naszą prawdziwą naturą. Enneagram daje nam narzędzia, by przejść poza ograniczenia naszej egoistycznej osobowości i coraz bardziej odkrywać, kim jesteśmy naprawdę – istotami duchowymi, które przeżywają ludzkie doświadczenie.
Enneagram nie tylko pomaga w samopoznaniu, ale również w duchowym rozwoju. Pozwala na transformację, która prowadzi do większego spokoju wewnętrznego, równowagi i poczucia wolności.
Kiedy zaczynamy stosować te narzędzia w codziennym życiu, widzimy, jak nasze mechanizmy obronne stopniowo tracą na sile. Zamiast żyć w reakcji na nasze lęki i pragnienia, zaczynamy żyć w zgodzie ze swoją prawdziwą naturą – z poczuciem wewnętrznej harmonii.
Terapia Enneagramu staje się wtedy nie tylko procesem samopoznania, ale drogą do głębszego duchowego przebudzenia. Jest to proces, który nie kończy się na zrozumieniu siebie, lecz prowadzi do pełnej transformacji – od mechanizmów obronnych i nieświadomych reakcji do świadomego, pełnego życia.
Dzięki pracy z Enneagramem możemy dojść do miejsca, w którym przestajemy być zakleszczeni w swoich lękach i ograniczeniach, a zaczynamy żyć w zgodzie z naszą prawdziwą, wolną istotą. To nie tylko zmienia naszą osobowość, ale także naszą duchową świadomość, otwierając nas na głębsze zrozumienie życia i naszej roli w tym świecie.
Źródło: https://deep-psychology.com/category/master-your-mind/enneagram/
#udostępniono zdjęcia dzięki uprzejmości unsplash.com
Przypominam Ci o swoim koncie na BayCoffee, czyli platformie do wspierania internetowych twórców. Klikając w link poniżej, możesz wesprzeć moją działalność stawiając mi wirtualną kawę.
